Uzależnienie to stan silnego psychicznego przymusu wykonywania danej czynności lub spożywania substancji. Skąd bierze się owy przymus? Podłożem uzależnień jest praktycznie zawsze uszczerbek na zdrowiu psychicznym, np. chroniczny stres lub stany lękowe czy depresyjne. Sięgnięcie po używki lub inny sposób ucieczki od rzeczywistości może być spowodowany nieprzyjemną sytuacją w domu, szkole, pracy czy życiu prywatnym. To nie sama używka jest największym problemem, lecz źródło decyzji o sięgnięciu po nią.

Jak uzależnienia są postrzegane w Polsce? CBOS niedawno przeprowadził badania, w których respondenci mieli ocenić skalę zagrożenia danego uzależnienia. Oceniali je stopniami od 1 do 10. Okazuje się, że postrzeganie uzależnień stopniowo się zmienia. Za najgroźniejsze z nich uznawane jest uzależnienie od narkotyków, co jest zasadne biorąc pod uwagę, że zawierają one uzależniające substancje, więc w grę wchodzi dodatkowy czynnik. Na podium znalazły się również papierosy i alkohol, zatem przodują używki. Za nimi kolejno znalazły się hazard (26,9%), Internet (15,2%), praca (12,6%), telefon (12,5%) i zakupy (8,6%).

Jak widać badani zauważają bezpośredni wpływ używek na zdrowie zarówno psychiczne, jak i fizyczne. Należy docenić wzrost świadomości dotyczący pracoholizmu. Nierzadko to uzależnienie jest traktowane jako element stylu życia, a z ust swoich znajomych słyszymy beztrosko rzucane „jestem pracoholikiem”. Pamiętajmy jednak, że nie należy lekceważyć żadnego uzależnienia. Każde z nich może mieć potężny wpływ na komfort psychiczny nasz i naszego otoczenia. Stres i poczucie lęku wiąże się z osłabieniem fizycznego stanu zdrowia. Bardzo łatwo uzależnić się od Internetu i telefonu, choć często na te zagrożenia przymyka się oko. Zakupy również nie powinny być odskocznią od problemów codzienności, choć nierzadko tak właśnie traktowane są w kulturze (patrz: filmowy schemat koleżanek pocieszających się zakupami w galeriach handlowych).

Każde uzależnienie może doprowadzić do wyobcowania, utraty zdrowia i pogorszenia życia społecznego. Szukanie łatwych rozwiązań i odskoczni jest dobre na krótką metę, ale musimy upewniać się, że panujemy nad sytuacją i szukać pomocy u bliskich. Jedynym sposobem na pozbycie się uzależnienia jest profesjonalna terapia psychologiczna, która pomoże dotrzeć do źródła problemu i wyrobić pozytywne nawyki, które pozwolą profilaktycznie zadbać o higienę psychiczną.

Pamiętajmy też, że nic nie jest czarno-białe. Coś, co nazywamy nieszkodliwym nawykiem może okazać się wyniszczającym uzależnieniem, a zrzucanie winy na „uzależnionych” partnerkę lub partnera może okazać się krzywdzący, gdyż odnosimy się wyłącznie do nawyku, który łatwo zmienić przy odrobinie pracy. Rozmawiajmy i regularnie dbajmy o zdrowie psychiczne. Wydaje się, że szczególnie dziś potrzebujemy równowagi i oddechu.