Automaty do gry są to maszyny hazardowe służące rozrywce, które znaleźć można w salonach gier, klubach lub pubach. Ich działanie jest bardzo proste, po wrzuceniu monety/żetonu w otwór wrzutowy, wciskamy odpowiedni guzik i czekamy na to jaki układ symboli pojawi się na ekranie. Gracz musi skompletować konkretny ich ciąg, aby wygrać. Wynik jest przypadkowy, ustalony przez generator. Chęć zdobycia wygranej na automacie przeobraża się często w uzależnienie od hazardu. Przejawia się ono w obsesyjność na punkcie gry, poczucia przymusu i braku kontroli. Jego leczenie wymaga specjalistycznej terapii u specjalisty.

Mechanizmy uzależnienia od automatów

Projektowanie automatów

Automaty wykorzystują jaskrawe kolory i  dźwięki w celu zdobyciu uwagi gracza, w tym zwiększeniu jego zainteresowania. Kolory przyciągają wzrok, podkreślają najważniejsze elementy (wygrane, bonusy) oraz nawiązują do tematyki gry. Migające, intensywne kolory, które pojawiają się np. w momencie wygranej, potęgują uczucie sukcesu. Rola dźwięków polega natomiast na utrzymaniu uczestników przy grze, działają motywująco, podnoszą poziom adrenaliny i wzmacniają chęć jej kontynuowania.

Nagrody i system wzmocnień

Działanie automatów opiera się na nieregularnych wypłatach nagród z ang. intermittent reinforcement. Taki system powoduje, że gracz ciągle dąży do tego, by uzyskać coraz to większą wygraną, niezależnie od tego ile razy już przegrał. Wywołane jest to chęcią wygranej, potrzebą rywalizacji i ciągłą nadzieją wygranej. Działa tutaj system wzmocnień, bodziec w postaci nagrody staje się formą pozytywnego wzmocnienia i napędza do zachowań związanych z hazardem.

Aspekty psychologiczne

Hazard zalicza się do uzależnień behawioralnych. Oznacza to, że nie wiąże się on z przyjmowaniem substancji psychoaktywnych, ale z wykonywaniem konkretnych czynności w niekontrolowany sposób. Mają one na celu dostarczyć przyjemnych doznań lub poprawić samopoczucie. Powtarzalność gry na automatach tworzy w graczu nawyk, a dodatkowo system nagród z nią związany motywuje go do dalszego grania, co w przyszłości może przerodzić w uzależnienie.

Biologiczne podstawy uzależnienia

Neurobiologia uzależnienia

Wygrane na automatach aktywują w mózgu układ nagrody, a konkretniej aktywują dopaminę. Wraz z powtarzalnością doświadczenia, jaką jest przyjemność z gry, wzrasta wrażliwość na bodźce z nią związane. Neurobiologia uzależnień wskazuje również na długoterminowe zmiany w funkcjonowaniu mózgu spowodowane przez uzależnienie od automatów. Mowa tutaj o zmianach w strukturze, mózgu, zaburzeniach neuroprzekaźników, depresji, stanach leków i wielu innych.

Predyspozycje genetyczne i środowiskowe

Predyspozycje genetyczne odgrywają również kluczową rolę w podatności na uzależnienia. Według badań przeprowadzonych na Uniwersytecie w Oklahomie wynika, że osoby posiadające mutację  genu COMT – odpowiedzialnego za wydzielanie dopaminy, gorzej znoszą sytuacje stresowe, a co za tym idzie, mają wyższą skłonność do popadania w nałogi. Na podatność wpływa również środowisko i dostępność do automatów do gier. Osoba mająca łatwy do nich  dostęp lub obracająca się w towarzystwie hazardzistów znajduję się w grupie podwyższonego ryzyka.

Społeczne i ekonomiczne aspekty uzależnienia

Wpływ na życie osobiste

Uzależnienie od automatów do gier odbija się na naszym życiu rodzinnym i społecznym. Obsesyjności nim spowodowane skutkują oderwaniem się od rzeczywistość, co w konsekwencji prowadzi do zaniedbywania naszych najbliższych, odizolowaniem się od nich oraz utratą kontaktu. Może prowadzić ono również do problemów z zaufaniem, a w najgorszych przypadkach do rozpadu rodziny, czy też przyjaźni. Uzależnienie ma również negatywny wpływ na dzieci, które otrzymują negatywne wzorce obserwując codzienne zachowania osób chorych.

Konsekwencje finansowe

Hazardziści to osoby szczególnie dotknięte problemami finansowymi ze względu na swoje uzależnienie. Bardzo często zaciągają długi, które rzutują na ich życie codzienne. Niewypłacalność doprowadzić może do utraty majątku i braku środków na przeżycie. Nieraz słyszy się o osobach, które w momencie przypływu większej gotówki straciły wszystko właśnie na grze na automatach. Mowa tu zarówno o ludziach, którzy zaczęli od grania na loterii, aż po przedsiębiorców, którzy grali dla zabawy. Każda taka historia kończy się przeważnie bankructwem.

Rozpoznanie i leczenie uzależnienia od automatów

Jak rozpoznać uzależnienie?

Objawy towarzyszące uzależnieniu od automatów zaczynają się od wzrostu czasu spędzonego w miejscach, gdzie można na nich grać. Kolejno dochodzi to wydawanie coraz większych sum pieniędzy, prośby o ich pożyczenie, zmiany w zachowaniu, takie jak utrata kontroli czy stres. W celu rozpoznania tego uzależnienia przeprowadza się wywiad kliniczny z pacjentem oraz szczegółową diagnostykę. Wyróżnia się następujące narzędzia:

• Klasyfikacja DSM-5,
• Klasyfikacja ICD-10,
• Kwestionariusz SOGS i GA oraz skala uzależnień od hazardu GSI.

Metody leczenia

Do metod leczenia uzależnienia od hazardu zaliczamy:

• Terapię poznawczo-behawioralna (CBT) – jej celem jest zmiana niszczących myśli i zachowań, które wpływają na problem hazardu. Dąży do tego,aby pacjent zrozumiał w czym tkwi problem, nauczył się walczyć z nałogiem, rozwinął w sobie asertywność. 
• Terapia grupowa i wsparcie społeczne – terapia grupowa umożliwia podzieleniem się z innymi swoimi doświadczeniami, nawiązania więzi i znalezieniu oparcia i pomocy w osobach o podobnych przeżyciach.
• Farmakoterapia – w grupie leków stosowanych w leczeniu uzależnień behawioralnych wyróżnia się: stabilizatory nastroju, inhibitory serotoniny, antagoniści receptorów opioidowych.

Rola ośrodków leczenia uzależnień

W leczeniu uzależnień kluczową rolę odgrywają specjalistyczne ośrodki, takie jak Nowy Dzień w Krakowie.  Skorzystanie z ich usług pomaga w zbudowaniu nowego, zdrowego życia. Specjaliści dokładają wszelkich starań, aby pomóc pacjentom wyjść z nałogów. Możliwe jest to dzięki profesjonalnej opiece, terapiom, grupom wsparcie oraz warsztatom.

Dostępne są różne programy terapetuczne. 

Nasz ośrodek oferuje następujące z nich:

• Terapia stacjonarna (zamknięta),
• Terapia pogłębiona,
• Oddział dzienny,
• Terapie indywidualne,
• Terapie rodzinne.

Każda z nich ma na celu wyprowadzenie danej osoby z nałogu lub pomocy dla rodzin osób uzależnionych.  W każdym przypadku kładziony jest nacisk na intensywną pracę nad problemami, stawianiu im czoła, przy jednoczesnym otrzymaniu pełnego wsparcia i pomocnej dłoni. Oferowana jest także pomoc po odbyciuu terapii, w celu uniknięcia pojawienia się nawrotu  nałogu.

Uzależnienie od gry na automatach dotyka coraz więcej osób zarówno tych młodych, jak i starszych. Jest to niebezpieczny nałóg, który niesie za sobą poważne konsekwencje finansowe oraz zdrowotne.

Jeśli uważasz, że dotyczy Ciebie ta kwestia lub kogoś Ci bliskiego, nie bój się szukać pomocy. Im szybciej zareagujesz na podejrzenie uzależnienia, tym szybciej otrzymasz potrzebną pomoc. Pamiętaj, że nawet jeśli hazard jest ogólnodostępną rozrywką, to należy mieć świadomość konsekwencji.